Zoeken in deze blog

maandag 11 februari 2008



Negende Geschiedenis van Gezaguit: MINNEBRIEVEN door MULTATULIHassan verkocht dadels in de straten van Damaskus. Als ik zeg dat hy die verkocht, bedoel ik eigenlyk dat hy ze niet verkocht, want z'n dadels waren zoo klein, dat niemand die koo-pen wilde.
Met verdriet en afgunst zag hy hoe ieder den ryken Aouled begunstigde, die naast hem woonde op 'n mat. Want ze woonden op matten, in Damaskus, met zeer hooge verdieping, omdat ze geen dak boven zich hadden. De rykdom van Aouled bestond dan ook niet in huizen, maar in 'n tuin die zeer vrucht-baar was, ja zóó vruchtbaar, dat de dadels die er groeiden zoo groot waren als drie gewone dadels. En daarom kochten de voorbygangers de dadels van Aouled, en niet de dadels van Hassan.Daar kwam in de stad 'n Derwisch die wysheid te veel had, en te weinig voedsel. Althans hy ruilde z'n kennis voor spyze, en men zal zien hoe onze Hassan wèlvoer by dien ruil.-- Geef my te eten, gebood hem de Derwisch, dan zal ik doen wat geen Khalif voor u doen kan. Ik zal het volk dwingen uw dadels te koopen, door die groot te maken, ja, grooter
dan de vruchten van Aouled. Hoe groot zyn die?-- Helaas, Derwisch van Allah gezonden -- ik kus uwe voe-ten -- de dadels van Aouled -- Allah geef hem krampen -- zyn driemaal grooter dan gewone dadels! Treed binnen op m'nmat, kruis uwe beenen, wees gezegend, en leer me m'n dadels grootmaken, en het volk dwingen die te koopen.
Hassan had kunnen vragen, waarom de Derwisch die zoo bekwaam was, spyze behoefde? Maar chicaneeren deed Hassan nooit. Hy zette z'n gast gekookt leder voor, alles wat hy over had van 'n gestolen geitebok.De Derwisch at, verzadigde zich, en sprak
-- Driemaal grooter dan gewone dadels zyn de vruchten van uw buurman, hoe groot wilt ge dat de uwe worden, o Hassan, zoon van ik weet niet wien?Hassan bedacht zich even, en zeide: -- Allah geve u kinderen en vee! Ik wenschte dat m'n dadels driemaal grooter waren, dan ze door u kunnen gemaakt worden.-- Zeer wel, sprak de Derwisch. Zie hier 'n vogel, dien ik meebracht uit het verre Oosten. Zeg hem dat elk uwer dadels zoo groot is als drie van uw dadels.
-- Ik wensch u vrouwen en kameelen, o Derwisch -- die aangenaam riekt als olyven -- maar wat zal het baten of ik dezen vogel zeg wat niet is?
-- Doe naar m'n zeggen, hernam de wyze man. Daarvoor ben ik Derwisch, dat ge my niet begrypt.
Hassan kromp in, en zeide: -- Ik ben uw slaaf, o vogel Rock! M'n vader was 'n hond . . .
en elk myner dadels is zoo groot als drie van m’n dadels!
-- 't Is wel, zei de Derwisch. Ga zóó voort, en vrees Allah
Hassan ging zoo voort. Hy vreesde Allah, en vertelde maar altyd door aan den vogel, dat z'n dadels onmogelyk groot waren.
Het loon der deugd bleef niet uit. Nog geen driemaal had de Khalif al de bewoonsters van z'n harem laten ombrengen... noch had geen moeder den tyd gehad haar dochters behoorlyk gereed te maken voor de markt te Roem‡) nog had Hassan geen enkel verdwaald geitenbokjen ontmoet, om hem gezelschap en in 't leven te houden op z'n mat, en ziedaar, de vogel riep: -- Myn vader is 'n hond . . .
Dat was niet noodig, maar hy zei 't Hassan na. . . . m'n vader is 'n hond, kryg lengte van veeren, de dadels van Hassan Ben ) . . . Ik weet den naam van Hassan's vader niet, en als de man 'n hond was, komt die er ook niet op aan.
-- De dadels van Hassan zyn driemaal grooter dan ze zyn.
Toen waren er betweters in Damaskus, die dit tegenspraken. Maar 't duurde niet lang. Er was namelyk in de stem des vogels iets dat de lucht deed trillen op 'n wyze die invloed had op de straalbreking. De dadels groeiden, groeiden . . . in aller oogen!
En de vogel riep maar al voort:
-- De dadels van Hassan zyn driemaal grooter dan ze zyn!
En ze groeiden! Men overgaapte zich om er in te byten. En Aouled werd zeer mager. Maar Hassan kocht veel geitebokken en lammeren, en hy bouwde een dak over z'n mat. Hy werd zeer eerlyk, en vond het schande als iemand die zelf geen lammeren had, een opat van de zynen. En hy ging voort Allah te vreezen.
Deze vroomheid en die rykdom had hy te danken aan den kleinen vogel, die altyd hetzelfde zei, en leugen tot waarheid maakte door herhaling. Ieder vond Hassan's dadels groot, ieder
was gedwongen die te koopen, ieder. . .Behalve Hassan zelf, die in stilte zich voorzag by Aouled, wiens eenige klant hy was.
*) Rock is 'n reuzevogel in de mythologie van het Oosten. Onze kasteelen in 't schaakspel waren vroeger Olifanten, nog vroeger: rocks.Van hier 't woord rokeeren.
) Indaloes = Pertjah = Sumatra. Ik denk dat het een Beo was, die over Sumatra van Nieuw-Guinea kwam. Het woord Beo (nababbelaar, naklapper) zou wel eens de rationeele wortel van Biologie kunnen we-zen. Op gelyken grond heeft misschien: logos 't aanzyn aan ons: leugen geschonken. Zie 't evangelie van Johannes, cap. I. vs. 1.
) Ben = zoon.

Hassan wenschte den vogel lengte van veeren, en noemde hem Rock. Maar 't was geen rock. *) 't Was 'n kleine vogel die wel wat op 'n raaf geleek, met losse tong en hippelenden tred. De Derwisch had hem meegenomen van Indaloes †) waar hy was aangebracht door kooplieden, die over zee waren gekomen uit het land waar de menschen op negers gelyken, schoon 't ver is van Afrika. Dat Hassan het beest ,,rock" noemde, was omdat hy had opgemerkt dat iemand wien men iets vraagt, uitdyt. En ook 't omgekeerde. Wie wat noodig heeft van 'n ander, krimpt in. Zoo was 't in Damaskus.
En dit is alzoo gebleven tot op dezen dag.
‡) Konstantinopel.