Tenminste houdbaar tot … Is de tht datum van de monarchie verlopen?

    Le Premier roi fut un soldat heureux. De eerste koning was een soldaat die geluk had. De zin komt van Voltaire, en Multatuli en Schopenhauer citeren hem. J Presser haalt de zin ook nog aan in zijn boek over de tachtigjarige oorlog.             Multatuli geeft in de zevende geschiedenis van het gezag een mooie persiflage op het ontstaan van het erfelijk koningschap. Want dat is toch de kern van de zaak: of wij in een democratisch land waar in principe alle functies voor iedereen bereikbaar moeten zijn nog langer een erfelijk koningschap accepteren.

    Multatuli vond het kennelijk maar zozo. Krates was een koning die verdienste had, zijn zoon was een non-valeur die zich maar wat verbeeldde. “Waarom wilt gij koning zijn” vroeg het volk “dat geen verstand had van erfrecht”. Tja, omdat hij nu eenmaal zijn zoon was! Meer argumenten waren er niet.

    Het gaat dus niet om of de huidige formule vervangen moet worden door een soort ceremonieel koningschap. Zelfs dat is teveel. Het gaat om het principe. Multatuli zegt: het volk had geen verstand van erfrecht. Maar waarom is verstand van erfrecht nodig: Nederland is ontstaan als republiek en bij toeval een monarchie geworden. Het had in 1815 ook anders kunnen lopen.

    En waarom zouden we willen dat functies vererven. Dat geld in de familie blijft is al raar genoeg want erfelijkheid betekent toch niets anders dan overerven van een paar draadjes DNA. 
    Waarom geldt er eigenlijk een hoog successierecht als je je geld nalaat aan iemand die geen familie is maar waar je wel een affectieve band mee hebt. Waarom pikt de staat in dat geval je zuur verdiende geld in?

In Nederland hebben we een Republikeins Genootschap en ook nog een Nieuw Republikeins Genootschap. Alleen het tweede is een beetje (met de nadruk op beetje) actief. Nou is die inactiviteit van het Republikeins Genootschap niet zo verwonderlijk, want dat bestaat naar mijn indruk uit een aantal tandeloze oude heren die ’s avonds hun kunstgebit in oranjebitter te desinfecteren leggen. Maar van het Nieuw Republikeins genootschap had toch meer verwacht mogen worden.

    Nu leidt het geen twijfel dat het huis van Oranje terdege wordt geadviseerd over hoe ze haar populariteit kan behouden en vergroten. Ze weten dat er uiteindelijk een eind komt aan de monarchie en daarmee ook aan hun mooie positie. De kunst is het zo lang mogelijk te rekken. Moeilijk is dat niet eens: Maxima hoeft maar weer een kind erbij te nemen of het Nederlandse (vrouw)volk smelt weer weg van affectie en de populariteit van het Koningshuis stijgt naar ongekende hoogtes, zoals na de aanslag van Karst T. op 30 april. Zou Schopenhauer dan toch gelijk hebben dat vrouwen op dit punt verstandelijk niet helemaal op uit-ontwikkeld zijn?

    Onze prime minister, de eerste dienaar van het Koningshuis, vaak lijkt het meer een eerste bediende ... onze JPB had het maar moeilijk met het verdedigen van de begroting van het koningshuis dit jaar. Hij was bijzonder verontwaardigd over de manier waarop sommige Kamerleden hun kritiek verwoordden. Die kritiek was eigenlijk simpel genoeg: krijgen we value for money en is het feit dat voor alles wat de koning doet de minister verantwoordelijk is niet een achterhaalde zaak. Een familie die de wereld over vliegt en zich (dankzij de kruiwagens van het Nederlandse kabinet) steeds meer profileert in internationale milieus … kan die niet zijn eigen boontjes doppen.

    Daniela Hooghiemstra, historica en auteur van twee boeken over het hof zegt in een interview in de NRC van 8 october j.l.: “Willem-Alexander en Máxima zijn deel geworden van een internationale elite. Hun werk is eervol, de Belgische prins Philip wordt níét gevraagd als VN-adviseur. Maar ze dreigen Nederland te ontgroeien.”

Zou prins Flupke niet gevraagd worden omdat hij mindere kwaliteiten heeft dan Willem Alexander? Of zou er gewoon vanuit België wat minder gelobbyd zijn? Zou mw. Zorreguieta nu werkelijk alleen maar mogen aanschuiven bij secretaris Ban Ki-moon omdat ze zoveel verstand heeft van microkrediet? Of toch om dat ze getrouwd is met een Nederlandse kroonprins?

    Moet de Nederlandse belastingbetaler voor al die activiteiten opdraaien? De voorstanders van de monarchie hebben het steeds over een “royalty” bonus. Voor de prins gaan deuren open die voor anderen gesloten blijven en daarmee zou het Nederlandse bedrijfsleven meer kansen krijgen. Meer en kwestie van idolatrie lijkt me. Een ander idool was net zo goed geweest. Moeten we daar niet van af?

    Niet zo verwonderlijk dat JPB verontwaardigd was want hij komt uit de gereformeerde bloedgroep van het CDA waar ze nog een beetje leven met de gedachte van regnum en sacerdotum: de Koning als vertegenwoordiger van God in wereldse zaken en de Paus als vertegenwoordiger in geloofszaken. Dat laatste is in de reformatie weliswaar verloren gegaan maar het eerste … daar wordt nog volop aan gehecht. Kritiek is in die kringen dus “not done”.

    Desondanks begint het ook in gereformeerde kring te rommelen. Hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam dr. J. C. Kennedy, spreekt in een interview in het Reformatorisch Dagblad al van een “verantwoordingscultuur” waar nu ook de Oranjes mee te maken krijgen. Nu de kritiek op de top van het bedrijfsleven met zijn vanzelfsprekende “marktconforme” beloningen (ook daar waar helemaal geen markt is) steeds feller wordt krijgt nu volgens hem ook het Oranjehuis te maken met kritiek.

    Het kabinet probeert al jaren die kritiek voor te zijn door de kroonprins in allerlei functies te parachuteren. Hij schijnt er nu wel zo’n 22 te hebben. Maar iedereen weet dat hij die eervolle nevenfuncties niet heeft door zijn kwalificaties, maar alleen omdat hij kroonprins is. Zou er wel iemand in Nederland zijn die denkt dat onze kroonprins verstand heeft van watermanagement? Welnee, er zijn gewoon een stel ambtenaren op diverse ministeries die zijn toespraken schrijven en souffleren wat hij moet zeggen. En wat zijn zijn kwalificaties om als commissaris van DNB te fungeren?

    Tijd om die achterhaalde institutie op te ruimen en een door verdienste alom geaccepteerde politicus (nee, niet Wilders natuurlijk) als president van Nederland te installeren. En dan alleen met een representatieve taak.